فصل سرماخوردگی و آنفولانزا فرا رسیده و همراه با آن، دوره‌ای از ناراحتی‌های مداوم را تجربه می‌کنیم. اما نگران نباشید! می‌توانید تنها با ۲۴.۹۵ دلار یک بطری قرص Zeebo Relief بخرید که برای تسکین علائم آزاردهنده شما طراحی شده است.
ماده‌ی اصلی این دارو چیست؟ هیچ چیز!
این قرص‌ها دارونما هستند و هیچ ماده‌ی فعال، حتی قند هم در آن‌ها وجود ندارد. شعارشان هم این است: «شما ماده‌ی فعال هستید!»
شاید با شنیدن این موضوع چشمانتان را گرد کنید، اما آیا واقعاً امکان دارد قرص‌هایی که هیچ ماده‌ای در خود ندارند، تأثیرگذار باشند؟
دارونما یا داروی واقعی؟
شاید تعجب کنید، اما احتمالاً یک دارونمای مشابه در کابینت داروهای شما هم وجود دارد. این ماده فنیل افرین نام دارد و سال‌هاست که به‌عنوان یک ضداحتقان در داروهای بدون نسخه مانند Sudafed PE و DayQuil فروخته می‌شود.
اما در سال ۲۰۲۳، یک کمیته مشورتی سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) داده‌های مربوط به اثربخشی این دارو را بررسی کرد و به این نتیجه رسید که فنیل افرین در کاهش گرفتگی بینی، بهتر از دارونما عمل نمی‌کند. حالا FDA در حال بررسی این موضوع است که آیا این دارو را از قفسه‌های فروشگاه‌ها حذف کند یا نه. (البته این بررسی فقط مربوط به فرم قرصی فنیل افرین است؛ اسپری بینی آن و سایر ضداحتقان‌ها شامل این تصمیم نمی‌شوند.)
قدرت تلقین در درمان سرماخوردگی
پیش از آنکه این دارو را از کابینت خود کنار بگذارید، یک نکته‌ی جالب وجود دارد: این دارو «بدتر از دارونما» نیست، بلکه «بهتر از دارونما هم نیست». به عبارت دیگر، اثر آن وجود دارد، اما این اثر می‌تواند ناشی از تلقین ذهنی باشد.
در یک مطالعه‌ی انجام‌شده در سال ۲۰۱۶، شرکت‌کنندگان یا فنیل افرین دریافت کردند یا یک دارونما (ماده‌ای که معمولاً انتظار نمی‌رود هیچ تأثیری داشته باشد). پس از هفت روز، هر دو گروه تقریباً به یک اندازه احساس بهبودی داشتند.
مایکل برنشتاین، روانشناس تجربی از دانشکده پزشکی وارن آلپرت در دانشگاه براون، می‌گوید:
«اینجا دارویی داریم که مردم سال‌ها استفاده کرده‌اند و واقعاً احساس می‌کنند که مؤثر است. و خب، واقعاً هم اثر دارد! فقط نه به روشی که تصور می‌کنید.»
ما معمولاً انتظار داریم که یک دارو از طریق فرایندهای بیولوژیکی و شیمیایی پیچیده اثر کند. اما در این مورد، اثر آن از باورهای ذهنی ما نشأت می‌گیرد.
وقتی دارونماها هم می‌توانند مؤثر باشند
دانشمندان هنوز به‌طور کامل نمی‌دانند اثر دارونما چگونه عمل می‌کند، اما تحقیقات نشان داده که باورها و انتظارات افراد نقش پررنگی در پاسخ بدن به درمان‌ها دارند. حتی اگر فرد بداند که دارویی که مصرف می‌کند، یک دارونما است، باز هم ممکن است تأثیر بگیرد.
برنشتاین و همکارانش در حال انجام مطالعه‌ای هستند که در آن افرادی که به دلیل درد به اورژانس مراجعه کرده‌اند، در کنار داروی مسکن، یک دارونما هم دریافت می‌کنند و به‌طور کامل از این موضوع آگاه هستند.
«هدف ما این است که ببینیم آیا این دارونمای آشکار می‌تواند میزان مصرف داروهای افیونی را پس از ترخیص از اورژانس کاهش دهد یا نه.»
اگرچه این سطح از شفافیت و آگاهی در استفاده از دارونماها ممکن است برای بسیاری از افراد زیاد از حد به نظر برسد، اما در برخی موارد، می‌تواند مفید باشد.
آیا استفاده از دارونما برای کودکان مناسب است؟
در سال ۲۰۱۴، یک مطالعه نشان داد که سرفه‌ی شبانه‌ی کودکان به‌طور یکسان به آب رنگی و طعم‌دار و شهد آگاوه پاسخ می‌دهد، و هر دو گزینه نسبت به هیچ درمانی، مؤثرتر بودند.
نویسندگان یک سرمقاله‌ی علمی که این تحقیق را تحلیل کرده بودند، نوشتند:
«استفاده آگاهانه از دارونما برای درمان علائم سرماخوردگی در کودکان خردسال، ممکن است در واقع یک روش درمانی مناسب باشد.»
برنشتاین می‌گوید:
«بسیاری از والدین بدون اینکه بدانند، به کودکان خود دارونما می‌دهند. مثلاً اگر کودکتان زانویش را خراش دهد و شما به او بگویید: «بیا ببوسم که خوب بشه»، در واقع از اثر دارونما استفاده کرده‌اید.»
ذهن شما، سلاحی قوی در برابر سرماخوردگی
در حالی که FDA در حال بررسی سرنوشت فنیل افرین است، شاید بد نباشد که نگاهی متفاوت به این موضوع داشته باشیم: ذهن ما می‌تواند در مقابله با بیماری‌ها، همراه قدرتمندی باشد. حتی اگر بداند که ما دقیقاً چه چیزی را داریم به خوردش می‌دهیم!
البته این روش برای همه‌ی بیماری‌ها مؤثر نیست. یکی از کاربران که قرص‌های Zeebo Relief را امتحان کرده، در نظراتش نوشته:
«اصلاً اثر نکرد.»
اما کاربر دیگری نظر متفاوتی دارد:
«دقیقاً همان کاری را انجام داد که باید انجام می‌داد.»
:Reference
Meltzer, E. O., Ratner, P. H., & McGraw, T. (2016). Phenylephrine hydrochloride modified-release tablets for nasal congestion: A randomized, placebo-controlled trial in allergic rhinitis patients. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 116, 66. https://doi.org/10.1016/j.anai.2015.10.022
Paul, I. M., et al. (2014). Placebo effect in the treatment of acute cough in infants and toddlers: A randomized clinical trial. JAMA Pediatrics, 168, 1107. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2014.1609
