از درمان ژنتیکی CRISPR تا داروی افسردگی پس از زایمان و واکسن RSV
در حالی که در سال ۲۰۲۳، داروهای لاغری بیشتر تیترها را به خود اختصاص دادند، چندین نوآوری بزرگ پزشکی دیگر نیز به ثبت رسید که توجه کمتری دریافت کردند اما تأثیر شگرفی بر سلامت عمومی دارند.
نخستین درمان ژن‌درمانی با تکنولوژی CRISPR تأیید شد
در ۸ دسامبر، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) نخستین درمان ژن‌درمانی مبتنی بر تکنولوژی CRISPR/Cas9 را با نام Casgevy تأیید کرد. این درمان برای بیماری کم‌خونی داسی‌شکل طراحی شده و به بدن کمک می‌کند تا هموگلوبین سالم تولید کند. در بیماران، هموگلوبین معیوب باعث تغییر شکل سلول‌های قرمز خون شده و جریان خون را مختل می‌کند.
تا مارس ۲۰۲۴، FDA تصمیم خواهد گرفت که آیا می‌توان از این روش برای درمان بتا تالاسمی نیز استفاده کرد یا نه.
کند کردن پیشرفت آلزایمر با داروی جدید
داروی Lecanemab با نام تجاری Leqembi در جولای ۲۰۲۳ تأیید کامل FDA را دریافت کرد. این دارو مانند داروی Aducanumab، پلاک‌های آمیلوئیدی مغز بیماران مبتلا به آلزایمر را هدف قرار می‌دهد. گرچه این دارو آلزایمر را درمان نمی‌کند، اما در آزمایش‌های بالینی توانست پیشرفت بیماری را در مدت ۱۸ ماه حدود ۳۰٪ کاهش دهد.
درمان ژنتیکی برای دیستروفی عضلانی دوشن
در ژوئن، FDA برای نخستین بار درمان ژنتیکی بیماری دیستروفی عضلانی دوشن را برای کودکان تأیید کرد. این بیماری نادر به علت فقدان ژن پروتئینی به نام دیستروفین رخ می‌دهد. درمان جدید به بدن کمک می‌کند نسخه‌ای کاربردی از این پروتئین را تولید کند.
محافظت در برابر ویروس RSV
در سال ۲۰۲۳ چند اقدام پیشگیرانه مهم برای مقابله با ویروس RSV انجام شد.
- در ماه می، واکسن Arexvy برای بزرگسالان بالای ۶۰ سال تأیید شد.
- در آگوست، واکسن Abrysvo برای زنان باردار عرضه شد.
- در جولای، آنتی‌بادی مونوکلونال (lab-made antibody) برای محافظت از کودکان زیر ۲ سال مورد تأیید قرار گرفت.
با وجود این، به دلیل کمبود عرضه، CDC توصیه کرد که فعلاً این درمان فقط برای نوزادان در معرض خطر جدی استفاده شود.
داروی خوراکی برای افسردگی پس از زایمان
تا پیش از آگوست، تنها داروی موجود برای افسردگی پس از زایمان نیاز به تزریق ۶۰ ساعته در بیمارستان داشت. اما با تأیید داروی Zuranolone (با نام تجاری Zurzuvae) اکنون افراد می‌توانند با مصرف یک قرص خوراکی در خانه، طی سه روز شاهد بهبود علائم باشند.
قرص ضدبارداری بدون نسخه
در جولای، FDA اعلام کرد که قرص ضدبارداری Norgestrel (مصوب سال ۱۹۷۳) می‌تواند بدون نسخه پزشک در دسترس عموم قرار گیرد. این نخستین قرص ضدبارداری روزانه OTC در آمریکا است. این تصمیم در زمانی اتخاذ شد که بحث بر سر حقوق تولیدمثل و دسترسی به سقط‌جنین در آمریکا شدت گرفته بود.
واکسن برای ویروس چیکونگونیا
ویروس چیکونگونیا که از طریق پشه منتقل می‌شود و با تب و درد شدید مفاصل همراه است، اکنون واکسنی برای مقابله دارد. این ویروس در مناطق گرمسیری شایع است اما FDA هشدار داده که در حال گسترش به سایر مناطق نیز هست. نخستین واکسن آن در نوامبر ۲۰۲۳ تأیید شد.
فروش بدون نسخه اسپری نالوکسان (Narcan)
داروی Narcan که با نام نالوکسان نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در عرض چند دقیقه اثرات مرگبار اووردوز مواد افیونی را معکوس کند. FDA در مارس ۲۰۲۳ اجازه داد که این داروی نجات‌بخش به صورت OTC (بدون نسخه) فروخته شود، اقدامی حیاتی در مقابله با بحران مواد مخدر که بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۲۱ جان حدود ۶۴۵ هزار نفر را گرفته است.
References
Science News. (2023, December 16). Medical advances: Vaccines and drugs in 2023. Science News. https://www.sciencenews.org/article/medical-advances-vaccines-drugs-2023
